ماهنامه علمی - آموزشی تخصصی مدیریت تدبیر

Mendeley  

Zotero  

سازمان‌های نوین در عصر انقلاب فناوری و اطلاعات نیازمند تفوق بر تغییرات و تحولات نوظهور پیرامون هستند. بی‌تردید قابلیت و شایستگی‌های ویژه کارکنان به تحقق چنین اهدافی کمک می‌کند. یکی از اهداف مهم سازمان‌های امروزی، کاهش هزینه، بهبود کیفیت محصولات و نوآوری در ارائه خدمات است تا سازمان‌ها بتوانند موقعیت مناسبی در محیط کسب‌وکار و حوزه فعالیت خود پیدا کنند و به این ترتیب، در امر جایگاه‌یابی موفق شوند. در محیط متلاطم و متغیر امروزی، مزیت رقابتی سازمان‌ها دیگر همانند گذشته فقط مسائل مالی نیست، بلکه کلید موفقیت و مزیت رقابتی سازمان‌ها نسبت به رقبایشان در نحوه بهره‌گیری از دانش، مهارت کارکنان و میزان اهمیت سرمایه فکری است. در این مسیر باید سازمان‌ها با بهره‌گیری از سرمایه فکری قابلیت دانش سازمانی‌شان را مدیریت کنند و به ارتقا و افزایش مدیریت دانش منتج شود تا امکان بهره‌وری را فراهم آورند. بهبود بهره‌وری در سطح سازمانی، عامل حیاتی موفقیت و اساس سودآوری تلقی می‌شود. همچنین اقدام‌های مرتبط با بهره‌وری به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت و در نتیجه، افزایش درآمد سازمان است و به این ترتیب، بهره‌وری رابطه بین ستاده (مانند میزان محصولات یا خدمات) و داده‌هایی (مانند نیروی کار، مواد، انرژی و سرمایه) است که صرف تولید ستاده می‌شود.
بر این مبنا، بهره‌وری در سازمان‌های امروزی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این مقوله با کارایی، اثربخشی و کیفیت در ارتباط است و کاهش یا افزایش آن می‌تواند موجب اضافه شدن یا از دست دادن مشتریان و مخاطبان سازمان شود. از این نظر، بهره‌وری رابطه نزدیکی با بهره‌گیری از دانش و مهارت کارکنان دارد. به عبارت دیگر، مدیریت دانش می‌تواند عاملی تعیین‌کننده در بهره‌وری معرفی شود. همچنین، آلچین (2006) استدلال می‌کند مدیریت دانش، دانش و تخصص است و برخلاف سرمایه فیزیکی سخت، با دارایی‌های نرم ارتباط دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند امروزه بهره‌وری سازمان‌ها و عملکرد کسب‌وکار بسیار زیاد به مدیریت مؤثر دانش وابسته است. سرمایه فکری در سازمان‌های مدرن نقش اساسی ایفا می‌کند و قسمتی از شالوده کسب‌وکار در قرن 21 است. بر اساس یافته‌های یکی از پژوهش‌های جدید، 94 درصد از مدیران اجرایی پذیرفتند که درک مدیریت دانش ضروری است. علاوه بر این، 50 درصد بر این باورند که مدیریت دانش یکی از سه چالش بسیار مهم برای مدیریت است و 13 درصد بیان کردند مهم‌ترین چالش است.
تغییرات مستمر دانش نیز وضعیت عدم تعادل جدیدی را برای سازمان‌ها به وجود آورده است. در این میان تنها سازمان‌هایی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که بتوانند مزیت رقابتی خود را حفظ کنند. به نظر صاحب‌نظران و اندیشمندان این عرصه، حفظ مزیت رقابتی و بقای سازمان به کمک مدیریت دانش امکان‌پذیر است، به نحوی که بتوان به طور مستمر به خلق دانش‌های نو در سازمان پرداخت. مدیریت دانش شامل تمام روش‌هایی است که سازمان، دارایی‌های دانشی خود را اداره می‌کند، یعنی چگونگی جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، انتقال، به‌کارگیری، به‌روزرسانی و ایجاد دانش. مدیریت دانش با تبدیل سرمایه‌های انسانی به دارایی‌های فکری سازمان‌یافته برای سازمان ایجاد ارزش می‌کند. مدیران در عصر اطلاعات، با درک اهمیت و ارزش دانش در ‌فرایند تصمیم‌گیری خود به دنبال به‌کارگیری راهکارها و تکنیک‌های مدیریت دانش در کلیه سطوح سازمانی خود هستند. در این مقاله، نخست به بررسی ضرورت یا انتخاب مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی پرداختیم، سپس ضمن اشاره به چالش‌های پیش رو، پیشینه مطالعاتی موضوع و ارتباط مدیریت دانش و بهره‌وری نیروی انسانی را در مراحل هشت‌گانه بررسی کردیم.