Tadbir, A Monthly Magazine On Management

همکار یهای منطقه ای مد تهاست که به عنوان راهکاری برای رشد اقتصادی و پایداری سیاسی کشورها شناخته شده و در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، برای استفاده از فرص تها، خلق موفقی تها و پرهیز از تعارضات، مناقشات و نزاعهای منطقه ای به کار گرفته شده است.

در دهه های پس از جنگ جهانی دوم، بسیاری از همکاریهای منطقه ای بین کشورهای در حال توسعه برای محافظت از بازارهای منطقه در برابر هجوم رقبای بین المللی یا در کشورهایی که به تازگی از بند استعمارگران رها شده بودند، برای غلبه بر مشکلات حاصله شکل میگرفت. در دهه های اخیر، تلاش برای همکار یهای منطقه ای، به گونه ای صورت میگیرد که نه تنها به یکپارچه شدن کشورها کمک کند، بلکه دامنه همکاری ها را به سطح بین المللی نیز ارتقا دهد. در نگاه گذشته، کشورهای در حال توسعه بیشتر نگاهی به درون داشتند و حفاظت از بازار و رویکردهای جایگزینی واردات، استراتژی اصلی آ نها را تشکیل میداد، در حالی که در نگاه جدید، نوعی بازانگاری در سیاستها در جهت نهادسازی و ترویج اقتصاد رقابتی مبتنی بر بازار، چارچوب نوین همکار یهای منطقه ای را شکل میدهد. موفقیت همکاریهای منطقه ای، که توسط دو تها پایه گذاری میشود، تا حد زیادی به همکار یهای فرامرزی بین بنگاههای اقتصادی، سازما نهای خصوصی و غیر دولتی، دانشگاهها، مراکز تخصصی، پژوهشی و فناوری و نهادهای دانش بنیان وابسته است، برای حصول اطمینان از اینکه همکاریهای ثمربخشی بین تمامی طرفها، اعم از سازمانها و افراد، به سهولت جریان داشته باشد، تداوم همکاری اثربخش دولتها نیز بسیار ضروری است. مرزهای ملی بین دو تهای مستقل، موانعی را بر سر راه توسعه زیرساختهای فرامرزی و تعاملات اقتصادی مبتنی بر بازار بین صاحبان کسب وکار ایجاد میکند. این موانع ممکن است به صورت موانع تعرفه ای یا غیرتعرفه ای، کنترل جریان سرمایه، جابجایی نیروی کار و تبادل دانش و فناوری باشد. همکاریهای اقتصادی بین کشورهایی که دارای مرزهای مشترک هستند، میتواند به ایجاد بازارهای بزرگتری برای تولیدکنندگان و مصر فکنندگان بینجامد و با کاهش موانع تجاری، سرمایه گذاری و نیروی کار، امکان بزرگ شدن اقتصاد آ نها را فراهم سازد. این همکاریها میتواند شبکه های زیربنایی و زیرساختهای ملی آ نها را نیز توسعه دهد و دستیابی آ نها به بازارهای بین المللی را تسهیل کند. موانعی بر سر راه همکاریهای منطقه ای وجود دارند: برخی کشورها، به دلیل تن شهای سیاسی، غرور ملی، عدم اعتماد، سنگینی هزینه های ایجاد هماهنگی بین تعداد زیادی از کشورها یا تسهیم نامتوازن هزینه و فایده، تمایلی به همکاری از خود نشان نمیدهند. از سوی دیگر، دستیابی به توافقهای بین المللی و منطقه ای، و نوع قراردادهای مرتبط، عموماً در مقایسه با قراردادهای ملی، از پیچیدگیهای خاصی برخوردارند و نبودن مراجع داوری مورد قبول همه طر فها، رعایت حقوق آ نها را در سطح بین المللی با ابهاماتی مواجه میسازد. بنابراین باید تمامی جنبه هایی که ممکن است در آینده به اختلافاتی منجر شود را در متن قراردادها و توافقنامه ها منظور کرد که این خود میتواند راه حلهای قابل اجرا برای همکاری را بسیار محدود سازد و ممکن است بی حاصلی توافق های انجام شده را در پی داشته باشد. تأسیس سازمانهای همکاری منطقه ای، به عنوان نهادهای بی نالمللی با مشارکت تعدادی از کشورها، میتواند راهکاری برای غلبه بر این موانع باشد. این سازما نها میتوانند برای تسهیل در گفتگوها و مذاکرات اعتمادسازی کنند؛ نظام حکمرانی و چارچوبی از قوانین، مقررات و آیین نامه ها را برای جلب مشارکت کشورها، نحوه تسهیم هزینه و فایده ناشی از همکار یها فراهم سازند؛ زمینه جذب منابع مالی، دانش و فناوری را ایجاد کنند و بر حسن اجرای قراردادها و حل اختلافات احتمالی نظارت داشته باشند. بدون ایجاد سازما نهای معتبر منطقه ای، همکاری منطقه ای به طور پراکنده، غیرمنظم و محدود باقی می ماند و در نهایت، اثربخشی لازم را از دست خواهد داد.